Koyunların gebelik süresi 150 gündür. Koç katımından yüz gün sonra kuzuların ana karnında tüylenmeye başladığına inanılır. İşte bugünde yapılan, doğacak kuzuların sağlıklı olması, aynı zamanda da yeni yılın, yeni dönemin karşılanması anlamına gelen törenlere “saya gezme”, “saya bayramı”, “çoban bayramı” adı verilir. Bu bayram değişik yörelerde sayıl, koyun yüzü, davar yüzü, kuzunun tüyü bitti, köse, yılbaşı, körkü, çan sallama, kış yarısı gibi isimler de alır.
Saya gezme törenleri üç aşamalı olarak yapılır. İlk aşamada “dede oyunu”, “şişman oyunu” gibi büyüsel nitelikli seyirlik oyunlar sergilenir. İkinci aşamada seyirciler, oyuncular ve yörenin çobanları çalgılar, türküler maniler eşliğinde ev ev gezerler; her evden yiyecekler toplarlar. Bazı yörelerde köyün çocukları toplanıp içlerinden birini çoban seçer; onun yüzünü isle boyar, başına keçeden bir külah geçirir, üstüne irili ufaklı çanlar takarlar. Kovulacak olan kışın sembolü olan çobanla kılavuzu olan ve maniler/türküler söyleyen sayacı ev ev gezerek yiyecek toplar. Bu sırada her evin önünde durularak maniler söylenir;
“Her hayadan hayadan
Yılan bakar kayadan
Acımızdan gelmedik
Töremiz var sayadan
Sayacı geldi duydunuz mu
Selam verdik aldınız mı
Ya verin hakkımızı
Ya kırarız kapınızı” biçiminde maniler söylenerek yiyecekler toplanır.
Bu törenlerde maniler söylenerek evlerin dolaşılmasının ve yiyecek toplanmasının iki işlevi vardır: bu uygulamanın hem bereket ve uğur getireceği belirtilerek bir çeşit kutsamada bulunulur hem de armağan verilmesi hatırlatılır, vermeyene sonucun iyi olmayacağı konusunda uyarılarda bulunulur. Saya töreni esnasında çobanların ev ev dolaşıp yiyecek toplaması töre gereğidir. Bu töreler ilkel toplumlar zamanından beri yaşamı kolaylaştırmak için doğayla iyi geçinmek gereksinimine yönelik olarak yapılan uygulamalardır.
Üçüncü aşama toplanan yiyeceklerin birlikte yenmesi, çobanların aldıkları hediyeleri paylaşmasıdır. Burada oynanan seyirlik oyunlarda, en önemli motifler doğanın canlanmasını, kışın kovulup baharın gelmesini simgeleyen ölme-dirilme ve kız kaçırma motifleridir. Kızların kaçırılması, seyircileri öpmeleri gibi motifler üremeyi, doğanın canlanışını tasvir eder. Bazı oyunlarda bu motif çiftleşme motifiyle birleşir. İki oyun da “saya gezme” adı altında, hayvanların bol üremesi, doğayla iyi geçinmek, barışık olmak amacıyla, bir anlamda büyü yapmak için oynanır.