ENVANTER BİLGİLERİ:

Unsurun Adı  : Nasreddin Hoca Fıkralarını Anlatma Geleneği
Unsurun Bilinen Diğer Adları  : Nasrettin Hoca, Nasreddin Hoca latifeleri, letaif-i Hoca Nasreddin, Hoca Nasreddin fıkraları/nükteleri
Unsurun Envanter Numarası : 01.0050
Unsurun Envantere Kayıt Tarihi : 06.08.2014
Unsurun Envanter Kaydının Güncellenme Tarihi : 12.03.2020
Unsurun Somut Olmayan Kültürel Miras Alanları :
         Sözlü Gelenekler ve Anlatımlar
         Toplumsal Uygulamalar,  Ritüeller Ve Şölenler

Unsurun Envantere Kayıtlı Olduğu İller: Konya (Akşehir), Eskişehir (Sivrihisar), Çanakkale

UNSURA İLİŞKİN BİLGİLER
Unsurun Kısa Tanımı:
Nasreddin Hoca fıkraları, ünü geniş coğrafyalara yayılmış bir halk bilgesi olan Nasrettin Hoca’ya mal edilen ve sözlü gelenek içinde aktarılarak günümüze gelmiş kısa ve yoğun anlatılardır.

Nasreddin Hoca ortak halk zekâsını, düşüncesini ve hayat tecrübesini kendi kişiliğinde toplamış, yaşadığı toplumu çok iyi tahlil etmiş bilge bir şahsiyettir.

Hoca’nın fıkralarında hazırcevaplık, nükte ve sağduyu ile saflık ve tuhaflık öğeleri birbirine sıkı sıkıya bağlıdır ve bunlar Nasreddin Hoca fıkralarının ayırt edici niteliklerindendir.

Sohbetler Hoca’nın fıkralarıyla renklendirilir, konuşmalar onun nükteleriyle desteklenir. Nasreddin Hoca fıkraları günlük hayatta herhangi bir düşünceyi örnek vererek güçlendirmek, karşısındakini ona inandırmak ya da bir durumu açıklamak gibi vesilelerle herkes tarafından kolaylıkla anlatılır. Bu nedenle özel bir anlatıcısı yoktur.

Nasreddin Hoca’da şekillenen dünya görüşü, insan sevgisi ile sosyal hayatta meydana gelen olaylar onun fıkralarının çıkış noktasını oluşturmaktadır. İnsanlığın zararına çalışan, hak yiyen, yalan söyleyen, hırsızlık yapan birçok karakter onun fıkralarında halkın dikkatine sunulmuştur. Nasreddin Hoca’nın kıvrak zekâsı ve mizah gücü halkı bir taraftan güldürürken diğer taraftan da düşündürür.

Nasreddin Hoca fıkralarında sağduyu, çalışkanlık, samimiyet, kanunlara ve devlete saygı, sabırlı ve anlayışlı olma, iyimserlik temel özellikler olarak karşımıza çıkar. Bu özelliklerinden dolayı Nasreddin Hoca fıkraları yüzyıllar boyunca nesilden nesile aktarılarak günümüze taşınmış, toplumun her kesimince benimsenmiştir.

Nasreddin Hoca fıkraları topluma neşe vererek, sıkıntılarını hafifletmiş, hayatı katlanılır kılmıştır. Dünyada geniş bir coğrafyada yaygınlık gösteren Nasrettin Hoca fıkraları, kültürlerarası etkileşim ve diyaloğun da açık ifadesidir.

Unsurun Coğrafi Dağılımı:
Unsur Türkiye’nin tüm coğrafi bölgelerinde yaygın bir şekilde bilinmekte ve uygulanmakta olup özellikle Sivrihisar / Eskişehir ve Akşehir / Konya şehirlerinde her yıl düzenlenen etkinliklerle canlı bir şekilde yaşatılmaktadır.

Unsurla İlgili Grup ve Topluluklar:
Nasreddin Hoca fıkraları Türkiye’de farklı sosyal, kültür ve eğitim geçmişine sahip insanlar tarafından bilinmekte ve anlatılmaktadır. Sözlü gelenekte, örgün eğitimde ve akademik kurumlarda bu nükteli fıkraları bilen, okuyan, anlatan ve aktaran her yaş ve cinsiyetten bireyler, aileler ve sosyal çevre unsurun taşıyıcısı ve uygulayıcısıdır.

Nasreddin Hoca Nasreddin Hoca ve Turizm Derneği UNESCO’ya akredite olmuş (Ref No. 90148) unsurla ilgili doğrudan faaliyet gösteren Sivil Toplum Kuruluşudur.  https://ich.unesco.org/en-state/turkey-TR?info=accredited-ngos

Unsurla İlgili Koruma Önlemleri:
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde, yerel yönetimler, STK'lar, uygulayıcılar ve taşıyıcılar tarafından birlikte hazırlanan koruma eylem planı 4 ana kategoride özetlenebilir:

1. Bilimsel çalışma ve yayın sayısını artıracak çalışmalar
2. Yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde unsur hakkında farkındalık yaratacak çalışmalar.
3. Unsurun formal ve yaygın eğitim yollarıyla  aktarılmasını sağlayacak önlemler
4. Unsurla ilgili sivil toplum kuruluşlarının desteklenmesi.

Unsur ile İlgili Tespit Edilen Yayımların Listesi

• I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1990, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Koz, Sabri Leta’if (Nasreddin Hoca Fıkralarının İlk Baskısı), Büyüyenay Yayınları, 2015.
• OĞUZ, Öcal, “Nasreddin Hoca Fıkralarında Varyant Meselesi”, Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, (6-7 Ocak 1997, Ankara).
• Özdemir Nebi, “Mizah, Eleştirel Düşünce ve Bilgelik: Nasreddin Hoca” Milli Folklor Dergisi, C.11, Sayı:87, 2010, ss.27-40.
• Sakaoğlu Saim ve Alptekin Ali Berat, Nasreddin Hoca, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara:2009,
• Tan, Nail Nasreddin Hoca Senfonisi, Ankara: 2006.

Türkmen, Fikret, “Nasreddin Hoca Fıkralarında Söz ve Hareket Komiği” I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri, (15-17 Mayıs 1989, Ankara).