ÜFLEMELİ ÇALGILAR
KAVAL
Kaval üflemeli bir çalgıdır. Dilli kaval, dilsiz kaval olmak üzere başlıca iki türü vardır. Şimşirin, meşe, gürgen gibi sert ağaçlardan ve pirinç gibi madeni alaşımlardan yapılanları varsa da, en makbul olanı erik ağacından yapılanıdır. En iyi kavalların Tokat’ın Niksar ilçesinde yapıldığı bilinmektedir.Kaval, bütün çeşitleri ile Türkiye’nin hemen her yerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Zaman zaman dilli ve dilsiz düdük çeşitlerine de kaval denildiği görülmektedir.Kaval, topluluk içinde solo çalgı olarak kullanılabilir. Kaval bütün çalgılarla birlikte kullanılabilir, her türlü kullanımda kavalın sesi kendi özelliğini yitirmez. Belirgin olarak duyulur.
MEY
Mey üflemeli bir çalgıdır, gürgen ceviz vb sert ağaçlardan olanları varsa da en makbulu erik ağacından yapılanıdır. Mey,Erzurum, Kars, Gümüşhane ve Erzincan yörelerinde yaygın olarak kullanılmakta olup bugün yurdumuzun çeşitli yerlerinde halk müziği topluluklarında da yer almaktadır.Mey üç parçadan oluşur, Gövde, kamış ve kamışın üzerine takılan kıskaç. Kars yöresinde bu çalgıya mey denildiği gibi, Türkmenistan’da ve Azerbaycan’da “balaban” veya “balaman” da denilmektedir.
Çok sesli müzik orkestrasyonunda her çalgının verdiği sesleri, duyuluş yüksekliğine en yakın biçimde göstermek üzere çeşitli anahtarların kullanılması esastır. Mey topluluk içinde solo çalgı olarak yetkinlikle kullanılabilir. Toplu çalışlarda mey, ezgi çalabilir, eşlikte kullanılabilir, dem tutabilir.
ZURNA
Üflemeli çalgıların en yaygın ve hemen hemen en sevileni olan zurna ailesi, davul ile ayrılmaz bir bütün gibidir. Zurnanın gür ve yüksek frekanslı sese sahip olması çalgıya açık havada çalma özelliğini getirmiştir. Geçmişten günümüze en az değişikliğe uğramış çalgılarımızdandır. Zurna yapımında en makbul ağaç erik ağacıdır. Zurnanın bölümleri lüle, nezik, avurtluk ve zurna borusudur.Zurnalar kaba zurna, orta zurna, cura zurna ve zil zurna olmak üzere dört boyuta sahiptir. Zurna, Türk halk müziği topluluklarında solo icralarda kullanılır.
SİPSİ
Sipsi ince küçük anlamına gelmektedir. Dağlık bölgelerde koyun ve keçi güderken çalınan nefesli bir eşlik çalgısıdır. İcrasında ağızlığın üzerine diş ile baskı yapılarak yarım ses daha elde edilebilir. Sipsinin gövdesine kiraz veya vişne kabuğu geçirilerek güzel bir görüntü sağlanır.
TULUM
Tulum kuzu, koyun ve oğlak derisinin belli bir kurala uyularak yüzülmesi ile yapılır. Tulumun alt deliğine bir oluk takılır. Bu kısma “ nav” denir Genellikle şimşir ağacından yapılır. Ağızda şişirilmiş olan tulum, koltuk altına alınır, kolun dirsek içine gelen bölümüyle sıkılarak düdük veya düdüklerden ses çıkması sağlanır. Tulum ile dem tutan parçaya “ nare” ezgiyi çalan parçaya “ zimok “ denir.
ÇIĞIRTMA
Kartalların kanat kemiğinden yapılan bu çalgı yarım daireye yakın eğrilik göstermektedir. İcrası kolay ve sesi oynaktır. Bu bakımdan kavala tercih edilir. Çığırtma tahtadan da yapılabilir. Çobanların yaptıkları gibi çalgı ince bir bağırsak içine sokulur. Bağırsak iyici kuruduktan sonra çalgıyı kavrar ve ince ve narin olan bu aletlerin çatlamaması ve kırılmamasına yardımcı olur. Fakat tahta çığırtmalarda, kemikten yapılanın ses tonu yoktur. Sağır bir ses tonu vardır. Çığırtma oyun havalarında ve o bölgenin meclislerinde yapılan fasıllarda çok kullanılır.
ÇİFTE KAVAL
Anadolu’nun çoğu yerlerinde çifte kaval’dan kalıntılara rastlanılmaktadır. Ses rengi olarak zurnayı çok andıran bu çalgı yassı bir tahtanın içi iki ince boru şeklinde delinerek yapılmıştır. Kaybolmakta olan çalgılarımızdandır.
ARGUN
Hatay’da kullanılan özel bir ötkü çalgısıdır. Adını argın veya gargın söyleyenleri çoktur.Yanyana ekli iki kamış düdükten yaoulma bir çifte kavaldır. Argın adlı kamış çiftenin bir tanesinin üzeri delikli olup, öbürü deliksizdir. Dem tutmaya yarar.argun’un dem düdüğüne bazen uzun bir kısım eklenir bu tip çalgıya argul yada Arapça olarak “ Argun ekubkere” denir.